جشن طبیعت در کهن‌ترین روستای خلخال/ عناصر طبیعی ابزار بازی‌های بومی

به گزارش خبرنگار مهر، با شمارش روزهای نوروز و رسیدن به رقم 13 جشن‌های ویژه روز طبیعت مقدمات خود را تدارک می‌بیند؛ تا جایی که رفتن به دامن طبیعت، گره زدن سبزه عید به سبزه های نورس دشت ها و برپایی جشن و شادی با هدف پیوند انسان با طبیعت انجام می‌شود.

در این میان روستاهای شهرستان خلخال همه ساله آیین مفرح بازی‌های بومی محلی با بهره گیری از عناصر طبیعی را به جمع برنامه های شاد روز 13 به در اضافه می‌کنند.

عمده این مراسمات در روستای "درو" از توابع بخش شاهرود خلخال برگزار می‌شود که به دلیل سکونت مردمان تاتی به روستایی باستانی با گویشی باستانی و متفاوت از سایر مناطق خلخال شهره است.

میهمانی طبیعت در جشن بزرگ همگانی

مردم در بعد از ظهر 13 بدر، در باغی بزرگ در کنار رودخانه، موسوم به خانه رز (xân-a raz) جمع می شوند و همه در میهمان طبیعت و در جشنی بزرگ طبق سن و جنسیت خود بازی می کنند.

به گفته پژوهشگر علوم اجتماعی هدف از این تجمع گردهمایی همگانی در بطن طبیعت و جشن و شادمانی برای بازگشت حیات با آغاز فصل بهار است.

مهدی ویسانیان در این خصوص تصریح کرد: بسیاری از مردم روستای درو معتقدند در روزهای ابتدایی بهار نفس دوباره ای به تن خاک دمیده می شود و شکوفه ها و سبزه ها رشد دوباره خود را آغاز می کنند.

وی افزود: همین باور موجب شده است پاسداشت طبیعت و احترام به عناصر آن در بین مردم به ویژه روستا نشینان با انجام مراسمات متنوعی احیا شود.

تقدس عدد 13 در جشن طبیعت

به گفته ویسانیان مردمان تات نشین خلخال به دلیل بهره گیری از زبان و پیشینه تاتی احترام خاصی به عید طبیعت قائل شده و معتقدند در این روز برگزاری جشن نوعی تقدیر از آغاز رویش دوباره طبیعت است.

وی افزود: علاوه بر این نه تنها  نحس بودن عدد 13 در این منطقه مورد پذیرش نیست، بلکه همان سابقه باستانی موجب شده است که فرهنگ غربی نحس بودن عدد 13 در باور عموم مردم تاثیر گذار نباشد.

اجرای بازی‌های متنوع ویژه زنان و مردان

اما یکی از مهمترین بخش‌های جشن روز طبیعت برگزاری انواع بازی های بومی محلی است که برای تمامی سنین و در گروه های زنان و مردان اجرا می شود.

رئیس هیئت ورزش های روستایی و بازی های بومی محلی استان اردبیل نمونه این بازی ها را مختص منطقه شاهرود عنوان کرد و افزود: حتی نام بازی ها محلی و به گویش تاتی است.

علیرضا احدی اضافه کرد: میانه بدر، غیش مزا، خروشتن مزا، تپ مزا، توت ال قایمیشم، خاجنک و درک مزا از بازی های ویژه مردان در این روز است.

وی با بیان اینکه انواع رشته های ورزشی از جمله فوتبال نیز در کنار بازی ها اجرا می شود، اضافه کرد: همچنین بانوان بازی های بومی باجی باجیه، ای شی له و آمان آمان را اجرا می کنند.

احدی اجرای دسته جمعی بازی ها، توجه به تمامی گروه های سنی و استفاده از عناصر طبیعی از جمله سنگ، برگ و چوب را مهمترین شاخصه میهمانی بزرگ سیزده بدر و بازی های بومی محلی عنوان کرد.

وی افزود: علاوه بر این در اغلب این بازی ها همکاری، تعاون، حفاظت از حریم شخصی، اتحاد و نشاط و امید مشاهده می شود.

به گفته احدی بازی‌های مشابهی در روستاهای دیگر شهرستان خلخال برگزار می شود که تنوع بازی های این منطقه را به بیش از 20 رقم می رساند.

احیای آیین های سنتی با جدیت دنبال می شود

در عین حال مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل نیز احیای آیین های سنتی را یکی از مهمترین برنامه های این دستگاه در سال جاری می داند.

یحیی نقی زاده در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه آیین های سنتی میراث فرهنگی گذشتگان است، تاکید کرد: باید زمینه معرفی و شناسایی این گروه از برنامه ها فراهم شود.

وی افزود: بخش مهمی از آیین ها مربوط به بازی های بومی محلی است که در استان اردبیل رقم شناسایی شده آن قابل توجه است.

نقی زاده معتقد است بازی های محلی و بومی به دلیل تناسب با باورها، اقلیم و شرایط زیست مناطق بیانگر تاریخ یک منطقه است.

وی افزود: نزدیک به 80 بازی بومی محلی مختص استان اردبیل شناسایی شده است که به دلیل تنوع و تناسب با اقلیم مناطق یکی از مهمترین عناصر شکل گیری تاریخ و فرهنگ یک منطقه محسوب می شود.

13 بدر جشن همگرایی انسان با روز طبیعت بوده و درست در زمانی که زمزمه حیات دوباره در گوش سبزه ها و رستنی ها شنیده می شود مردمان تمدن چند هزار ساله این استان به میهمانی بزرگ طبیعت می روند تا همگرایی و دوستی را در کنار طبیعت جسن بگیرند.

.................................

گزارش: ونوس بهنود